Grote emissievrije asfaltset maakt eerste meters in Nunspeet

Een snelweg asfalteren kan nu grotendeels emissievrij, met de eerste complete ‘stekkerkaravaan’. BAM Infra gebruikt nog wel een hybride kleefwagen, maar dat is alleen om de bouwkeet mee te slepen. De stoet machines kan een werkdag draaien op batterijen, maar voldoende laadvermogen vinden is wel een uitdaging.

BAM Infra voerde eind december met zijn emissievrije ‘asfaltset groot’ zijn eerste werk uit in Nunspeet. Het betrof een bescheiden project – voorbereidende werkzaamheden voor een stuk weg en een parkeerplaats – maar er rolde wel een hele karavaan stil, uitstootvrij materieel voor uit. Deze bestond uit drie elektrische walsen en twee asfaltafwerkmachines: een geëlektrificeerde Vögele asfaltspreider 1800 en een op waterstof draaiende Super 1900. Op jaarbasis bespaart het inzetten van de emissieloze asfaltset volgens BAM ruim 200.000 kilogram CO₂ en zo’n 250.000 gram stikstofoxide.

's Werelds eerste

De statische wals stamt al uit 2018 en de compacte 2,5-tons HD10 wals komt zelfs kant-en-klaar met elektromotor uit de fabriek. Gloednieuw is een zware elektrische tandemtrilwals. Het betreft een door BAM zelf, met partner New Electric,omgebouwde Hamm DV70.

‘Dit is ’s werelds eerste elektrische wals in de klasse van 8 tot 10 ton’, vertelt een trotse bedrijfsleider Iwan Trompert. ‘Het is een wereldprimeur. Een complete, grote uitstootvrije asfaltset op de weg is trouwens ook nergens eerder op aarde vertoond.’

De Scania kleefauto, opgebouwd door Burtec, is een hybride. En dat is nóg een wereldprimeur. Deze heeft een Euro 6-motor die op HVO 100 draait, plus een elektrische aandrijving. Daarmee kan hij 60 kilometer emissievrij rijden. Genoeg voor een dag uitstootvrij meedraaien op een asfalteerproject. 

Concurrentie

BAM Infra werkt sinds eind 2018 aan een volledig emissievrije asfaltset. De toen uitgesproken streefdatum 2022 heeft het infrabedrijf precies gehaald. Dat vergde hard werken en miljoeneninvesteringen, want emissievrij materieel kost nu nog ongeveer driemaal zoveel. 

Is het eigenlijk wel echt een wereldprimeur? Medio december verstuurde Dura Vermeer een persbericht over de ingebruikname van ‘de eerste volledig elektrische asfaltset ter wereld’. Trompert bezweert dat BAM het zeker niet aflegt tegen de concurrentie. Hij wijst erop dat de set van Dura Vermeer, gebouwd door Green Road Equipment (GRE), een ‘asfaltset klein’ is. Ook een primeur. ‘Maar die is geschikt voor klein stedelijk werk, niet voor provinciale en rijkswegen zoals onze set’, zegt Trompert.

Waarom hybride?

Vergelijking van het materieel maakt duidelijk dat de ‘stekkerkaravaan’ van Dura Vermeer inderdaad van een ander kaliber is. De twee Vögele asfaltspreiders van BAM wegen 22, respectievelijk 23,5 ton. De Hamm DV70 is een kolos van 7.865 kilo, met een standaardbreedte van 2,55 meter. Daar kan Dura Vermeer met zijn Vögele asfaltspreider van 6,6 ton en elektrische walsen van 1,00 en 1,20 meter niet tegenop.

Als extra’s heeft Dura een elektrische Knikmops en een volledig elektrische kleefwagen. Waarom gebruikt BAM nog een hybride kleefauto? ‘Dat heeft te maken met wetgeving’, legt Trompert uit. ‘Een elektrische bakwagen – een kleefauto valt daaronder – mag volgens de huidige regels nog niets trekken. Aangezien bij ons de kleefauto de bouwkeet meetrekt zou volledig elektrisch ons te veel beperken bij transport tussen projecten.’ Aardig weetje is dat ook de keet emissieloos is.

Batterijvermogens

BAM Infra heeft becijferd dat de elektrificatie op het werk dagelijks tussen de 275 en 350 liter dieselolie bespaart. Dat vergt enorme batterijvermogens. De tandemtrilwals heeft een 220 kWh batterij, de kleefauto heeft 90 kWh op de wagen en 30 kWh op de opbouw en de geëlektrificeerde asfaltspreider 1800 heeft een vast LFP-batterijpakket van 220kWh en een 270 kWh wisselpakket. Daar komen nog de kleine wals (24kWh) en de statische wals (110kWh) bij. Samen dus goed voor 964 kWh batterijvermogen. Hoe krijg je dat allemaal opgeladen?

Bij de presentatie van de eerste asfaltspreider met waterstofverbrandingsmotor, in september 2022, zei Trompert nog dat elektrificatie van machines met meer dan 80 kWh motorvermogen ‘eigenlijk gekkenwerk’ is. Is hij van mening veranderd? ‘Dat pleit is nog niet beslecht. Wel bouwen we voor ons zware materieel momenteel in Den Haag een speciaal laadplein met snelladers.’

Uitdaging

BAM kan bij zijn transportpartners, zoals Jan Bakker en Millenaar En Van Schaik, ook gebruikmaken van laadvoorzieningen. In maart 2023 komen er bovendien wisselpakketten, voor opladen op de bouwplaats. Waar mogelijk gaan die ter plaatse laden aan de bouwstroom, zodat ze niet per dieplader naar een laadstation hoeven.

‘Maar dat is nog best nog een uitdaging’, moet hij toegeven. ‘Daarom is het prettig dat we ook een waterstofverbrandingsmotor hebben.’ Dagelijks 35 tot 40 kilo waterstof aanvoeren is eenvoudiger dan transport van de grote accupakketten.

Grote stappen

BAM investeert vanaf 2023 in principe alleen nog in zero-emissie materieel. ‘Het is elektrisch of waterstof, tenzij er goede argumenten tegen zijn’, zegt Trompert. ‘Een jaar geleden was het streven nog ‘zo duurzaam mogelijk’, wat vaak neerkwam op Euro 6. We maken dus grote stappen.’

Er is al een funderingsmachine met een motorvermogen van ruim 550 kW geëlektrificeerd, maar een elektrische asfaltfrees is er voorlopig niet. Dat is te complex, gezien het motorvermogen van 750 kW en de beweeglijkheid ervan. ‘Dat is nog toekomstmuziek. Maar het streven is om volgend jaar voor het eerst een asfaltwerk van A tot Z emissieloos uit te voeren – inclusief frezen, transport en laagtemperatuurasfalt.’  

Strijd tussen de grote wegenbouwers? ‘Welnee’

De aankondiging door Dura Vermeer van de eerste emissievrije asfaltset pal voor de presentatie van BAM, is opmerkelijk. Eerder spande het erom tussen BAM en KWS/VolkerWessels wie de eerste elektrische asfaltspreider operationeel had. Is er een strijd gaande tussen de grote wegenbouwers?

Welnee, zegt Iwan Trompert. ‘We hebben samen als grote bouwers in dit kikkerlandje de internationale machinebouwers in beweging gekregen doordat we zelf machines gingen ombouwen – grotendeels zonder subsidie. We hebben met ‘nee’ geen genoegen genomen en laten zien dat het wél kan. Dat is een compliment waard aan ons allemaal.’ 

De grote wegenbouwers zijn op de hoogte van elkaars ontwikkelingen en delen kennis via het Emissieloos Netwerk Infra (ENI).

De emissievrije asfaltset van BAM, compleet met personeel.